Астана қаласы әкімдігінің "Қалалық перинаталдық орталығы" ШЖҚ МКК сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі талдау нәтижелері бойынша аналитикалық анықтама
Заңды тұлғаның толық атауы - Астана қаласы әкімдігінің шаруашылық жүргізу құқығындағы "Қалалық перинаталдық орталық" мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны (бұдан әрі - кәсіпорын). Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі талдау пәні. Кәсіпорын Жарғысының 9 тармағына сәйкес кәсіпорын қызметінің мәні денсаулық сақтау саласындағы қызметті жүзеге асыру болып табылады. Кәсіпорын 2022 жылдың 28 желтоқсанында қайта құрылып, заңды тұлға ретінде тіркелді. Кәсіпорын шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік кәсіпорынның ұйымдық-құқықтық нысанындағы заңды тұлға болып табылады. Кәсіпорынның құрылтайшысы және оған қатысты мемлекеттік коммуналдық меншік құқығы субъектісінің функцияларын жүзеге асыратын орган жергілікті атқарушы орган - Астана қаласының әкімдігі болып табылады. Кәсіпорынның уәкілетті органы "Астана қаласының қоғамдық денсаулық сақтау басқармасы" мемлекеттік мекемесі болып табылады. "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабының 5-тармағына, Қазақстан Республикасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі (сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет) төрағасының 2022 жылғы 30 желтоқсандағы №488 бұйрығымен және қала әкімдігінің "Қалалық перинаталдық орталық" ШЖҚ МКК директорының бұйрығы негізінде бекітілген сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізу жөніндегі әдістемелік ұсынымдарға сәйкес 2023 жылғы 17 мамырдағы №67/1 - Ө сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс - қызмет үшін сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізілді. Сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау құрылымдық бөлімшелер (бөлімдер, бөлімшелер) басшыларының қатысуымен кәсіпорынның сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс - қызметі (бұдан әрі - қызмет) жүргізілді. Сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізу кезеңі: 2023 жылғы 01-30 маусым аралығында. Талданатын кезең: кәсіпорынның 2023 жылғы 1 қаңтардан 1 маусымға дейінгі кезеңдегі қызметі. Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі талдау бағыты:
- Соқтығысумен байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін құқықтық актілер мен ішкі құжаттардың ережелерін анықтау.
- Персоналды басқарумен байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау.
- Мүдделер қақтығысына байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау.
- Мемлекеттік қызмет көрсетумен байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау.
- Бюджет және қаржы қаражатын игеруге және бөлуге байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау.
- Жеке және заңды тұлғалармен шарттар жасасуға байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау.
- Ақпараттық жүйелерді әзірлеуге және пайдалануға байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау.
Соқтығысумен байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін құқықтық актілер мен ішкі құжаттардың ережелерін анықтау.
Талданған кезеңде кәсіпорын нормативтік-құқықтық актілерді қабылдаған жоқ.
Қызметкерлердің бұйрықтарына, лауазымдық нұсқаулықтарына ішкі талдау жүргізу кезінде қолданыстағы заңнама нормаларына сәйкестік анықталды.
Кәсіпорын өз қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясын, "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Кодексін, "міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңын, Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметінің актілерін, Денсаулық сақтау министрлігінің бұйрықтарын, өзге де нормативтік құқықтық актілерді және кәсіпорынның жарғыларын басшылыққа алады.
Персоналды басқарумен байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау.
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің (бұдан әрі - Кодекс) 21-бабының 1-тармағына сәйкес, Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жағдайларды қоспағанда, еңбек қатынастары қызметкер мен жұмыс беруші арасында осы Кодекске сәйкес жасалатын еңбек шарты негізінде туындайды.
Талдау жүргізу кезінде кәсіпорын қызметкерлерінің штат саны-581,25 бірлікті құрайды. Нақты саны-376 бірлік.
2023 жылғы 1 қаңтар мен 1 маусым аралығындағы кезеңде:
Келді – 98;
Шығарылды – 88.
Жоғары медициналық білімі бар мамандар - 76, оның ішінде:
Жоғары санат – 23;
Бірінші санат – 9;
Екінші санат – 6;
Санаттылық 50% құрайды.
Орта медициналық білімі бар мамандар - 166, оның ішінде:
Жоғары санат – 31;
Бірінші санат – 7;
Екінші категория - 2;
Санаттылық 24% құрайды.
Көрсетілген кезеңде сертификаттар мен жоғары медициналық білімі бар мамандарға, орта медициналық білімі бар мамандарға санат беру туралы куәліктерді верификациялау барысында "Қазақстан Республикасын электрондық лицензиялау" порталында жалған рұқсат құжаттары анықталған жоқ.
Теріс себептер бойынша,сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар, тәртіптік теріс қылықтар жасағаны үшін жұмыстан босату фактілері анықталған жоқ.
Қызметкерлер белгіленген мерзімде қайта даярлаудан және біліктілігін арттырудан өтеді.
Талданған кезеңде 2 қызметкер тәртіптік жауапкершілікке тартылды.
Мүдделер қақтығысына байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау
Мүдделер қақтығысының алдын алу және шешу сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жүйесіндегі шаралардың бірі болып табылады.
Кәсіпорын қызметкерлері "сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес кәсіпорын басшылығына және (немесе) Құқық қорғау органдарына өздеріне белгілі болған сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық жағдайлары туралы дереу хабарлауға, сондай-ақ мүдделер қақтығысын болғызбау және реттеу жөнінде шаралар қолдануға, туындаған мүдделер қақтығысы туралы немесе оның туындау мүмкіндігі туралы тікелей басшыны жазбаша нысанда хабардар етуге міндетті, ол бұл туралы білген бойда.
Персоналды басқарумен байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдері анықталған жоқ.
Мемлекеттік қызмет көрсетумен байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау.
Кәсіпорын қызметінің мақсаты ересек тұрғындарға мамандандырылған медициналық емдік көмек көрсету болып табылады.
Кәсіпорын өз қызметін жарғының 11-тармағына сәйкес жүзеге асырады.
Кәсіпорында мемлекеттік қызметтер "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне, Қазақстан Республикасы Президенті мен Үкіметінің актілеріне, өзге де нормативтік - құқықтық актілерге сәйкес көрсетіледі.
Кәсіпорын бюджет қаражаты есебінен Қазақстан Республикасының аумағында тұрақты тұратын босқындарға, шетелдіктерге және азаматтығы жоқ адамдарға айқындайтын "тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі" ең төмен әлеуметтік стандартын іске асырады, барынша дәлелденген тиімділігі бар профилактикалық, диагностикалық және емдік медициналық қызметтерді, сондай-ақ дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуді қамтиды.
Егер Қазақстан Республикасының заңдарында немесе Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасында уақытша болатын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдар, пана іздеп жүрген адамдар айналасындағыларға қауіп төндіретін аурулар кезінде уәкілетті орган айқындайтын тізбе бойынша және көлемде тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін алуға құқылы.
Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде медициналық көмек алуға қорға аударымдар мен жарналар төлеу жүзеге асырылған, сондай-ақ "Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы"Қазақстан Республикасы Заңының 28-бабының 7-тармағына сәйкес қорға жарналар төлеуден босатылған адамдар құқылы.
Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесіндегі медициналық қызметтердің сапасы қамтамасыз етіледі:
1) Денсаулық сақтау саласындағы стандарттарды, медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру жөніндегі клиникалық хаттамалар мен алгоритмдерді жетілдіру;
2) медициналық ұйымдарды аккредиттеу;
3) медициналық қызметтер сапасының ішкі сараптамасы;
4) медицина қызметкерлерінің қосымша білімі;
5) медициналық қызмет көрсету саласындағы мемлекеттік бақылау.
Ақылы қызметтер "денсаулық сақтау субъектілерінің ақылы қызметтер көрсету қағидаларын және ақылы медициналық қызметтерді (көмекті) ұсыну жөніндегі шарттың үлгілік нысанын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 29 қазандағы № ҚР ДСМ - 170/2020 бұйрығына сәйкес шарттық негізде көрсетіледі.
Мемлекеттік қызмет көрсету кезінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдері анықталған жоқ.
Бюджет және қаржы қаражатын игеруге және бөлуге байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау.
Кәсіпорынның қызметі даму жоспарына сәйкес өз табысы және Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасында айқындалған тәртіппен алынған бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылады.
Кәсіпорынның даму жоспарларын әзірлеу және бекіту тәртібі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес айқындалады.
Қызмет бюджет қаражатын игеру және бөлу кезінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтаған жоқ.
Жеке және заңды тұлғалармен шарттар жасасуға байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау.
Мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру және өткізу "мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады (бұдан әрі - заң) және "тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде және (немесе) міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру, фармацевтикалық қызметтер жүйесінде дәрілік заттарды, медициналық бұйымдар мен мамандандырылған емдік өнімдерді сатып алуды ұйымдастыру және өткізу қағидаларын бекіту және Қазақстан Республикасы Үкіметінің кейбір шешімдерінің күші жойылды деп тану туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 4 маусымдағы №375 (бұдан әрі-ережелер).
Сатып алу рәсімдерінде сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің болуына жүргізілген ішкі талдау мыналарды анықтады.
Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайту, сондай-ақ мемлекеттік сатып алу процесінің тиімділігі мен ашықтығын арттыру мақсатында электрондық мемлекеттік сатып алу енгізілді, онда сатып алудың барлық негізгі рәсімдері автоматтандырылды және адами факторлар қысқартылды.
Шарттар жасасудың электрондық форматы веб - порталда сатып алынатын тауарлар, жұмыстар, көрсетілетін қызметтер бойынша толық және шынайы ақпаратты қалыптастыруға және олардың орташа сатып алу бағаларын айқындауға мүмкіндік берді. Белгіленген диапазоннан асатын бағалар бойынша шарт жасалған жағдайда тәуекелдерді басқару жүйесі автоматты түрде іске қосылады, бұл тексеру жүргізу үшін негіз болып табылады.
Бұл ретте мемлекеттік сатып алудың электрондық жүйесі мемлекеттік сатып алуды өткізу кезінде шығыстарды қысқартуға мүмкіндік береді, әлеуетті өнім берушілерге мемлекеттік сатып алуды өткізу рәсіміне және әлеуетті өнім берушілер арасында адал бәсекелестікке қатысу үшін тең мүмкіндіктер береді, сатып алу процесін неғұрлым ашық және жария етеді. Сондай-ақ, әлеуетті өнім берушілер техникалық ерекшеліктің талаптарымен алдын ала танысу мүмкіндігін қоса алғанда, өздерінің қажетті ақпараттарымен тең дәрежеде таныса алады және олар бойынша ескертулер болған жағдайда Тапсырыс берушіге жүгіне алады.
Нақты өнім берушіге техникалық ерекшелік жасау мүмкіндігін болдырмау мақсатында әлеуетті өнім берушілерге техникалық ерекшелікпен алдын ала танысуға және қажет болған жағдайда конкурстық құжаттаманың "мүмкін емес/артық" шарттарына дау айтуға мүмкіндік беретін алдын ала талқылау енгізілді. Аталған талқылау рәсімі 10 (он) күн ішінде веб-портал арқылы ашық түрде жүргізіледі.
Өтінімдерді негізсіз қабылдамауға жол бермеу мақсатында Заңда мынадай нормалар көзделген:
Сатып алуға қатысушыларға өтінімдерді ашқаннан кейін құжаттарды өзара қарау мүмкіндігі беріледі, бұл оларға тапсырыс берушілер қабылдаған шешімдердің негізділігін бағалауға мүмкіндік береді.
Заңда тапсырыс берушілердің растайтын құжаттарды көрсете отырып, өтінімдерді қабылдамау себептерін егжей-тегжейлі және нақты сипаттау міндеті белгіленеді.
Бір көзден сатып алуға қойылатын талаптар қатаң бола бастады. Тапсырыс берушілер сатып алуды бір көзден жүзеге асыру қажеттілігін негіздеуі тиіс. Осындай сатып алу қорытындылары бойынша олар өнім берушіні таңдау негіздемесімен және веб-порталда орналастырылмауға тиіс жасалған шарттың бағасымен есеп дайындауға міндетті.
Бір көзден сатып алу негіздерінің саны қысқартылды.
Тікелей шарт жасасу арқылы бір көзден алу тәсілімен мемлекеттік сатып алу Мемлекеттік сатып алу веб-порталында бекітілген тауар өндірушілермен тікелей сатып алынатын тауарлардың, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің тізбесі негізінде жүргізіледі. Белгілі бір тауарлар мен қызметтер болмаған жағдайда конкурс немесе баға ұсынысын сұрау жүргізіледі.
Әлеуетті өнім беруші, конкурсқа қатысушы, өнім беруші Тапсырыс берушінің, Мемлекеттік сатып алуды ұйымдастырушының не конкурстық комиссияның әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағыммен жүгінген кезде уәкілетті орган Бақылау іс-шараларын, оның ішінде камералдық бақылауды жүргізеді.
Қызмет кәсіпорынның ішкі құжаттарында сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтаған жоқ.
Ақпараттық жүйелерді әзірлеуге және пайдалануға байланысты сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін анықтау.
Кәсіпорын Ақпараттық жүйелерді әзірлеу бойынша функцияларды іске асырмайды.
Кәсіпорын қызметкерлері өздерінің лауазымдық міндеттерін орындау кезінде келесі ақпараттық жүйелерді пайдаланады:
КМАЖ «Damumed»
АЖ «Жүкті және фертилді жастағы әйелдердің тіркелімі».
АЖ «Медициналық қызметтердің сапасын басқару жүйесі».
АЖ «Дәрілік қамтамасыз ету».
АЖ «Тұрғылықты халықтың тіркелуі».
АЖ « Ауруханаға жатқызу бюросы».
АЖ «Ресурстарды басқару жүйесі»
АЖ «Медициналық техниканы басқару жүйесі».
АЖ «Еңбек биржасы»
АЖ «Стационарлық науқастарды электрондық тіркеу».
Жоғарыда айтылғандардың негізінде қажет:
1) Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін ішкі талдау бойынша жұмыс жүйелі және тұрақты негізде жүргізіледі.
2) Одан әрі сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне жол бермеу мақсатында жағдайлардың алдын алу және жою жөніндегі жұмысты тұрақты негізде енгізу, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтардың алғышарттарын жасау.